Nieuwsbrief toekomstbestendige gehandicaptenzorg

Juli 2025 

Beste lezer,  

De afgelopen maanden voerden we veel gesprekken en organiseerden we bijeenkomsten. Steeds kwam daarin dezelfde gezamenlijke droom naar voren: een samenleving waarin iedereen meedoet, met of zonder beperking. In de gehandicaptenzorg betekent dit dat participatie, wonen en zorg met elkaar verbonden worden, op een manier die aansluit bij iemands persoonlijke wensen, talenten en mogelijkheden. Dat vraagt om een andere manier van denken en werken. We beginnen bij wat iemand zélf kan. Vervolgens kijken we naar hoe technologie kan ondersteunen, wat het eigen netwerk kan bijdragen — en pas daarna naar professionele zorg. Deze benadering vraagt om een fundamentele verandering: van zorgen vóór mensen met een beperking, naar samenwerken mét hen en hun netwerk. Mensen met een beperking zijn geen cliënten van systemen, maar volwaardige burgers in hun wijk, buurt of dorp. Zorg en ondersteuning sluiten daar op aan: mensgericht, samen en midden in het gewone leven. 

In deze nieuwsbrief richten we ons op de kracht van het natuurlijke netwerk — ouders, broers, zussen en andere naasten — en hoe we samen kunnen bouwen aan zorg die verbindt, versterkt en écht ondersteunt. We hopen hiermee te inspireren om op een vernieuwende manier invulling te geven aan kanslijn 5: Bij elke cliënt wordt een (eigen) netwerk gestimuleerd en gefaciliteerd om een rol te spelen in de zorg en ondersteuning. Uit gesprekken met ouders blijkt dat deze formulering nog te weinig de nadruk legt op gelijkwaardige samenwerking. In deze nieuwsbrief nodigen we uit om juist dát perspectief centraal te stellen: samen optrekken met het netwerk, als volwaardige partners. Want dáár willen we steeds meer naartoe.. 

We wensen jullie een mooie zomer toe! 

Het transitieteam, Mark van IJzendoorn, Corrien van Haastert, Vicky Drost en Marion van den Hurk 

Praktijkvoorbeelden van gelijkwaardige samenwerking

Samen op kamp: Gelijkwaardige samenwerking tussen ouders en begeleiders in de praktijk 

“Je moet dingen altijd open en eerlijk kunnen bespreken.” Voor Lianne, moeder van een 35-jarige dochter met een verstandelijke beperking en doofheid, is communicatie de sleutel tot goede samenwerking tussen ouders en begeleiders. Haar dochter woont al 13 jaar in een woongroep, waar openheid, eerlijkheid en wederzijds vertrouwen vanzelfsprekend zijn. “Je moet elkaar kunnen aanspreken, ook kritisch. Dat geeft juist vertrouwen.” 

Een mooi voorbeeld van die samenwerking is het jaarlijkse kampeeruitje van de woongroep. Dit jaar werd een nieuwe locatie gekozen, waarbij zowel cliënten, begeleiders als ouders betrokken waren. “Als iemand bezwaar had gehad tegen de nieuwe plek, hadden we iets anders gezocht,” vertelt Lianne. Die gezamenlijke aanpak zet de toon voor de rest van de voorbereiding. 

De begeleiders vroegen aan de ouders én andere mensen uit het netwerk van cliënten wat zij willen en kunnen bijdragen tijdens de vakantie. Dat leidde tot een programma waarin familieleden hielpen met ontbijt, lunch of avondeten, vervoer regelden of zelfs een extra slaapdienst op zich namen. “We kregen een paklijst en konden zelf aangeven of we wilden helpen met koffers inpakken,” zegt Lianne. “Het hoeft niet, maar het mag.” 

Lianne zelf is actief betrokken, ook buiten het kampeeruitje: ze doet regelmatig activiteiten op de woongroep en helpt waar nodig. Maar ze benadrukt dat het belangrijk is dat ouders weten dat niets verplicht is. “Iedere thuissituatie is anders. Ik ben nog fit, maar dat geldt niet voor iedereen. Het gaat om bewustwording: er is hulp nodig, en als jij het niet kunt, misschien iemand uit je netwerk. Durf bijvoorbeeld ook je vrienden te vragen om eens te bij te springen.” 

Volgens Lianne zouden organisaties vaker en structureler mogen vragen om hulp, mits ze dat goed uitleggen en vanaf het begin verwachtingen helder maken. De aarzeling die veel professionals daarbij voelen is volgens haar niet nodig. “Bij de zorgplanbespreking kun je al vragen: wat kunt en wilt u blijven doen voor uw kind? En wat nemen wij over?” Zo ontstaat maatwerk, waarin ouders zich gezien voelen en hun betrokkenheid op hun eigen manier kunnen vormgeven. 

Het resultaat in dit geval? Een geslaagde vakantie én plannen voor een volgend kamp. 

Wat deze zorgaanbieders ook met elkaar gemeen hebben, is hun open en nieuwsgierige houding naar ouders. Een simpele, maar krachtige vraag als: “Vertel eens iets over jullie en jullie gezin?” vormt het begin van een écht gesprek — dat soms schuurt, maar altijd uitnodigt tot wederzijds begrip en gelijkwaardigheid.  

’s Heeren Loo – Samen Sterk

’s Heeren Loo ziet dat de gezamenlijke inspanning tussen cliënt, het natuurlijke en professionele netwerk steeds belangrijker wordt én dat dit kansen biedt. Ze gaan toewerken naar een gelijkwaardige samenwerking in één team waarbij iedereen vanuit eigen talenten bijdraagt aan het welzijn van de cliënt. Dat is spannend in ingewikkeld, daarom is het belangrijk om te weten wat er mag en kan. Daarvoor heeft ’s Heeren Loo een leidraad opgenomen aan de hand van veel gestelde vragen.

Samen werkt het: inspiratie voor gelijkwaardige samenwerking

Tools en tips voor samenwerken met familie en naasten

Samenwerken gaat niet altijd vanzelf goed. Loop je ergens in vast? Kijk dan eens op het Kennisplein Gehandicaptenzorg. Hier staan tips en tools voor de samenwerking tussen het natuurlijke en professionele netwerk van cliënten. Bijvoorbeeld een gesprekstool die inzicht geeft in wat naasten helpt om goed voor zichzelf te zorgen of uitleg over het SOFA-model, wat helpt om invulling te geven aan samenwerking tussen naasten en zorgmedewerkers.

Toolkit Samen Wijzer (Z)EVMB

De toolkit Samen Wijzer is te gebruiken in de samenwerking tussen ouders en professionals rondom een kind of volwassene met (zeer) ernstige verstandelijke en meervoudige beperking ((Z)EVMB).

Inspiratie voor de kanslijnen 

Alle kanslijnen

Het kennisplatform EVB+ heeft een vertaling gemaakt van de kanslijnen naar de zorg voor mensen met EVB+.

Kanslijn 2: Samenwerken om te blijven bestaan

Je moet de samenwerking opzoeken om te blijven bestaan: In Limburg hebben 8 zorgorganisaties in de gehandicaptenzorg hun krachten gebundeld in regionaal samenwerkingsverband Samenkr8. Samenwerken is noodzakelijk om de zorg nu en in de toekomst te kunnen blijven uitvoeren. Bijvoorbeeld op het gebied van de inzet van zorgtechnologie. Dit vindt PSW, één van de samenwerkingspartners. Hoe ziet deze samenwerking eruit? En wat is de waarde ervan? 

Werkplezier kan samengaan met ondersteunende technologie: Wij zetten de komende jaren technologie en hulpmiddelen maximaal in om het werk van zorgprofessionals te verlichten en waar mogelijk te vervangen. En tegelijk de zelfstandigheid van bewoners en cliënten te vergroten.’ Johan Dusseljee, lid van de raad van bestuur bij Vanboeijen, geeft zijn visie op wat nodig is voor houdbare zorg in de toekomst. En wat dat betekent voor de inzet van zorgtechnologie.

Contact met het transitieteam?

• Ben je bezig met de transitie in jouw organisatie en loop je tegen regels of andere belemmeringen aan die in de weg zitten om stappen te zetten op een kanslijn? Laat het ons weten!
• Heb je een bijeenkomst in de regio waarin de transitie of de kanslijnen op de agenda staan? Dan kun je ons benaderen voor het verzorgen van een toelichting of workshop die past bij het thema.

En ook voor andere vragen en opmerkingen, mail ons: transitiegz@significant.nl.