Nieuwsbrief toekomstbestendige gehandicaptenzorg

Maart 2025 

Beste lezer,  

Vernieuwing begint vaak bij mensen die net wat anders durven te denken en doen. Pioniers zetten de eerste stappen, vaak tegen de stroom in. Soms begint dat klein, zoals de eerste zonnepanelen op een dak, maar juist in die kleine stappen schuilt de kracht van langdurige verandering. Pioniers kijken voorbij bestaande werkwijzen en zetten nieuwe ideeën om in daden. Dat vraagt lef, doorzettingsvermogen en ruimte om te experimenteren. Voor deze nieuwsbrief zochten we drie pioniers op in de gehandicaptenzorg en gingen met hen in gesprek over hoe zij werken aan toekomstbestendige gehandicaptenzorg en hun samenwerking met het zorgkantoor. Drie heel verschillende organisaties en toch zagen we overeenkomsten. Ze vertellen alle drie dat ze werken vanuit de gedachte om een zo gewoon mogelijk leven voor mensen met een beperking te realiseren en voortdurend zoeken naar hoe ze die dit beter kunnen doen. Dat doen ze door klein te beginnen en stap voor stap te leren. De kanslijnen zien ze als logische onderwerpen om mee bezig te zijn. Deze onderwerpen zijn ingebed in de strategie van de organisatie. In de samenwerking met het zorgkantoor is elkaar kennen en vertrouwen belangrijk. 

Om de gehandicaptenzorg toekomstbestendig te maken is meer nodig dan pioniers. Een belangrijke pijler van transitie naar een toekomstbestendige gehandicaptenzorg is de samenwerking tussen zorgkantoren en zorgaanbieders. De komende periode vinden de voorjaarsgesprekken plaats. Een mooi moment om stil te staan bij de gezamenlijke ambitie: hoe bouwen we samen aan toekomstbestendige gehandicaptenzorg? Het zijn momenten om met elkaar te reflecteren, te leren, vooruit te kijken en afspraken te maken die vertrouwen geven.  

Laten we de pioniers de ruimte blijven geven om te vernieuwen, openstaan voor hun lessen én de gesprekken voeren die nodig zijn te blijven bewegen naar een toekomstbestendige gehandicaptenzorg. Want alleen samen kunnen we de toekomst van de gehandicaptenzorg vormgeven. 

Het transitieteam, Mark van IJzendoorn, Corrien van Haastert en Marion van den Hurk 

In gesprek met pioniers in de gehandicaptenzorg over wat zij doen en de samenwerking met het zorgkantoor 

Elke maand spreken we met mensen uit de gehandicaptenzorg over hun ervaringen met de transitie. Deze keer kregen we een inkijkje in de werkwijze van zorgaanbieders die ieder op een eigen terrein bekend staan als pionier, en hun zorgkantoren. 

ASVZ en VGZ 

Strategische samenwerking tussen ASVZ en VGZ  
Gertjan benadrukt de unieke benadering van ASVZ: “De samenwerking tussen ASVZ en VGZ is gebaseerd op wederzijds vertrouwen en een gedeelde visie op zorg. VGZ ondersteunt ASVZ financieel om het Triple-C model te borgen binnen de organisatie en om het model verder te verspreiden naar andere zorgaanbieders. Daarnaast helpt VGZ bij het verspreiden van kennis via inspiratiebijeenkomsten en werkbezoeken. Hierdoor kunnen andere zorgaanbieders leren van de ervaringen van ASVZ en Triple-C zelf implementeren. Wat deze samenwerking bijzonder maakt, is de gedeelde visie op zorg en de bereidheid om verder te kijken dan de standaardwerkwijzen.”  

Voor zorgkantoren die willen samenwerken met pioniers, geldt: durf te investeren in vernieuwende aanpakken en werk samen aan duurzame oplossingen. Door gebruik te maken van de kennis en ervaringen van pioniers en hen de ruimte te geven om te blijven pionieren kunnen we de zorg verder verbeteren en toekomstbestendig maken. 

KPI’s dragen bij aan de focus in de samenwerking 
Een belangrijke les uit deze samenwerking is het belang van continuïteit en procesmatige borging. Door langdurige relaties op te bouwen en duidelijke mijlpalen af te spreken, ontstaat er een stabiele basis voor innovatie. Hier spelen KPI’s (kritieke prestatie-indicatoren) een cruciale rol. KPI’s zorgen ervoor dat de samenwerking niet alleen gebaseerd is op intenties, maar ook op meetbare resultaten. De belangrijkste KPI is het verbeteren van het perspectief van cliënten op een gewoon leven. Andere KPI’s zijn het verlagen van meerzorg, het beheersbaar houden van kosten en het succesvol overnemen van cliënten van andere zorgaanbieders. 

KPI’s helpen om focus te houden op de afgesproken doelen en zorgen ervoor dat alle betrokken partijen helder de impact van de samenwerking voor ogen hebben. Daarnaast maken ze het mogelijk om successen zichtbaar te maken en lessen te trekken voor verdere verbetering.  

Hanneke legt uit dat de KPI's zijn ontstaan in overleg met VGZ en in lijn zijn met wat ASVZ al doet: “Dit maakt het mogelijk om de bestaande werkwijzen te versterken en de doelen te bereiken. De KPI's zijn relevant omdat ze aansluiten bij de bestaande praktijk van ASVZ, zoals het ontvangen van aanmeldingen van cliënten uit het hele land en het uitbreiden van woonplekken. Dit helpt bij het versterken van de Triple-C-aanpak.”  

Andere zorgaanbieders verder helpen 
“Er zijn zorgaanbieders die van plan zijn om het Triple-C behandel- en organisatiemodel te gaan implementeren in de hele organisatie”, aldus Hanneke, “Ik adviseer hen om klein te beginnen en te focussen op situaties rondom individuele cliënten. Door te kijken naar de menselijke behoeften en daarop in te spelen, kan een olievlekwerking ontstaan die leidt tot bredere implementatie van het model binnen de organisatie.” De ondersteuning van ASVZ aan andere zorgaanbieders heeft geleid tot concrete resultaten, zoals een betere kwaliteit van leven voor cliënten en een lagere inzet van meerzorg. Een concreet voorbeeld van de succesvolle implementatie van Triple-C is te zien bij een zorgaanbieder die eerder vastliep met een aantal teams en cliënten. Gertjan: “Door de inzet van Triple-C zijn cliënten meer zelfstandig gaan wonen, is de verbinding tussen medewerkers en management verbeterd, en zijn de zorgkosten gedaald. Dit toont aan dat het model niet alleen bij ASVZ werkt, maar ook bij andere zorgaanbieders succesvol kan worden toegepast.

Wat is Triple-C?  

Het Triple-C behandel- en organisatiemodel is ontwikkeld door ASVZ en richt zich op het herstel van het gewone leven voor mensen met een verstandelijke beperking. Het model gaat uit van menselijke behoeften en biedt een menswaardige zorgbenadering. De drie C’s staan voor Cliënt, Coach en Competentie. Het model wordt al jarenlang toegepast en voortdurend doorontwikkeld om aan de veranderende behoeften van cliënten te voldoen. 

Zozijn en Salland 

Toekomstbestendige zorg is meer dan kanslijnen

“Bij arbeidsbesparende technologieën binnen het primaire proces werken we nu bijvoorbeeld een app waarin we de roostering en reiskosten slim verwerken, maar zijn we ook bezig met de inzet van spraakgestuurd rapporteren. Dit helpt zorgmedewerkers om efficiënter te werken en cliënten beter te betrekken bij hun eigen dossier”, aldus een enthousiaste Paul. Marcel vult hem aan: “Op kanslijn 5 experimenteren we via pilots met de mogelijkheden om mantelzorgers als vrijwilliger of mogelijk zelfs in loondienst te nemen. Het verkennen van dit soort mogelijkheden is een belangrijke stap. Dit kan bijdragen aan het oplossen van het personeelstekort, maar brengt ook ethische dilemma’s met zich mee: kun je een familielid die een eigen familielid verzorgt hiervoor een vergoeding geven en kunnen familieleden van een cliënt ook andere cliënten zorgen?”

Paul benadrukt dat de kanslijnen geen doel op zich zijn: “Zozijn werkt in een bredere zin aan de toekomstbestendigheid en de kanslijnen zijn hiervan een onderdeel.” “Ook de manier waarop zorgkantoren en zorgaanbieders samen optrekken is een belangrijk onderdeel van de transitie”, voegt Hans hieraan toe.

Strategische samenwerking

Hans en Sylvia leggen uit dat Zozijn voor hen in de regio belangrijk is: “Zozijn vervult een voortrekkersrol in projecten en de Wlz-tafel in de regio en is aanspreekpunt voor complexe zorgvragen. De strategische samenwerking tussen Salland en Zozijn omvat het initiëren van verbetertrajecten en het bijdragen aan duurzame, toekomstgerichte zorgoplossingen. Zo worden samenwerkingsafspraken gemaakt over het delen, en daarmee toegankelijk houden van medisch generalistische zorg. Ze richten zich daarbij niet op schaarste maar op wat wel kan.” Zowel Salland als Zozijn benadrukken het belang van wederkerigheid en transparantie in de samenwerking en respect voor elkaars rol en positie.

Frequente dialoog

“De spil van de samenwerking is een gelijkwaardige dialoog die verder gaat dan de reguliere inkoopgesprekken”, vertelt Sylvia. “Zozijn en Salland hebben frequent contact. Daardoor hebben de gesprekken meer diepgang. We spreken elkaar niet alleen over het inspelen op de actualiteit. We kijken ook vooruit naar de benodigde veranderingen en innovatieve oplossingen.”

Leren van elkaar binnen en buiten de regio

“Het delen van best practices tussen zorgaanbieders is belangrijk voor ons”, zo vertelt Marcel. “ Wij delen graag onze ervaringen met anderen. Dat past bij onze rol in de regio. Tegelijkertijd zoeken we zelf ook inspiratie buiten de eigen organisatie en regio.” Zo ontdekte Zozijn dat een organisatie in Brabant succesvol gestopt was met begrotingen. Marcel is hierover enthousiast: “Het bood inspiratie om onze eigen processen anders in te richten en met dezelfde middelen andere tools te ontwikkelen die de bedrijfsvoering in de zorg écht beter ondersteunen”. Dergelijke kennisdeling helpt om efficiënter en effectiever te werken.

JP van den Bent 

De kracht van eenvoud en het gewone leven 

JP biedt cliënten de mogelijkheid om in gewone appartementen in de wijk te wonen, vaak in kleinschalige locaties. Gerjanne legt uit: “We denken niet in doelgroepen en proberen verhuizen zoveel mogelijk te voorkomen, ongeacht de zorgvraag van de cliënt. Kenmerkend voor JP is dat we geen behandeling aanbieden en ook nauwelijks gebruik maken van meerzorg. Vanuit eenvoud aansluiten bij het gewone leven voorkomt veel probleemgedrag”. De kleinschalige locaties versterken de sociale inbedding en stabiliteit terwijl het de overgang naar zelfstandiger wonen vereenvoudigt. Bij deze manier van werken zijn competenties van medewerkers cruciaal voegt Lida hieraan toe: “Medewerkers worden getraind in vraaggericht werken en in het voeren van open gesprekken binnen de dynamische driehoek van cliënt, netwerk en professional”. 

Hoe lukt dit? 

De kracht van netwerken en context 

Een bijzonder aspect in de werkwijze van JP is de nadruk op netwerken. Jolijn licht dit toe: “Cliënten worden gestimuleerd om contact met hun netwerk te behouden, of het netwerk wordt waar nodig opnieuw opgebouwd. Het gesprek met ouders en andere betrokkenen is cruciaal, zonder hen als mantelzorgers te labelen, omdat dit de druk onnodig kan verhogen”. 

Leiderschap met ruimte en richting 

JP kenmerkt zich door bevlogen leiderschap met wortels in de praktijk. Bestuurders en leidinggevenden zoals Gerjanne, Lida en Jolijn, hebben vaak zelf zorgervaring en kiezen bewust voor een organisatiecultuur met “kaders van elastiek” zodat medewerkers bewegingsvrijheid hebben. Daarbij blijft JP scherp licht Gerjanne toe: “methodes ondersteunen, maar mogen medewerkers niet vastzetten”.  

Innovatie en kanslijnen 

JP werkt met arbeidsbesparende én autonomie vergrotende technologieën. Soms maken ze juist ook bewuste afwegingen om geen technologie in te zetten zo licht Lida toe: “We zetten slaapdiensten in, in plaats van domotica om rust te creëren en incidenten te verminderen”.  

JP heeft geen eigen dagbesteding maar zoekt aansluiting bij regionale dagbesteding, om cliënten een natuurlijke plek in de maatschappij te geven. Dit deed JP al voor de kanslijnen vastlagen in het landelijk akkoord. “Omdat het,” aldus Gerjanne, “logische keuzes zijn die passen bij onze visie”. Toch blijft JP innoveren. Waar richt die innovatie zich dan op? “Uitdagingen liggen in het verbeteren van de ecologische duurzaamheid door het verminderen van het energieverbruik in appartementen en het stimuleren van gezonde voeding.” 

JP wil haar aanpak verder onderbouwen met onderzoek, zodat de effecten van hun werkwijze aantoonbaar worden.  

Dashboard toekomstbestendige gehandicaptenzorg 

Veel zorgaanbieders en zorgkantoren hebben inloggegevens aangevraagd voor het dashboard. Aan het dashboard wordt binnenkort nieuwe informatie toegevoegd over impactafspraken tussen zorgaanbieders en zorgkantoren.  

Een onderdeel van het dashboard is de etalagepagina. Daarin zetten we mooie voorbeelden die bijdragen aan het toekomstbestendig maken van de gehandicaptenzorg in de etalage. Heb jij een voorbeeld wat je in de etalage wil zetten. Laat het ons weten via transitiegz@significant.nl 

Inspiratie voor de kanslijnen 

Kanslijn 1: Meer betaald werk voor mensen met een licht verstandelijke beperking 

Op 20 maart organiseert de VGN een inspirerende bijeenkomst bij Cordaan, waar we de succesvolle toepassing van de Individuele Plaatsing en Steun (IPS) methode voor mensen met een licht verstandelijke beperking laten zien. IPS is een bewezen aanpak voor mensen met psychische belemmeringen, maar kan deze methode ook waardevol zijn voor mensen met een LVB? Het antwoord is ja! Aanmelden of meer weten: Meer betaald werk voor mensen met een LVB | Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland. 

Kanslijn 2: Vernieuwde InnovatieRoute: Een tool voor succesvolle inzet van zorgtechnologie 

Goed nieuws, de vernieuwde InnovatieRoute is er! Deze interactieve tool ondersteunt projectleiders en innovatiemanagers bij het succesvol implementeren en opschalen van zorgtechnologie in de gehandicaptensector. 

Het aantrekkelijke ontwerp, de gebruiksvriendelijke opzet en de praktijkgerichte aanpak maken deze tool uniek. Bovendien blijft de InnovatieRoute zich continu door ontwikkelen op basis van gebruikerservaringen, zodat je altijd werkt met de nieuwste inzichten.  

De InnovatieRoute maakt deel uit van het programma Innovatie-impuls 2. Dit programma wordt uitgevoerd door Vilans in samenwerking met Academy Het Dorp, gesubsidieerd door het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Het is onderdeel van de Toekomstagenda: ‘Zorg en ondersteuning voor mensen met een beperking’. De InnovatieRoute is ontwikkeld in samenwerking met strategisch designbureau Greenberry. 

Wil jij zorgtechnologie succesvol inzetten in jouw organisatie? 

Ontdek de tool en start vandaag nog met jouw persoonlijke Route!

Kanslijn 2: Praktijkverhaal + kennisproduct rondom zorg op afstand

Onderzoek van Erasmus Universiteit Rotterdam laat zien dat de regio Zwolle op de kaart van Nederland rood kleurt als het gaat om de krapte van medisch generalistische zorg. Om dat het hoofd te bieden, ontstaan er steeds meer initiatieven om deze zorg toegankelijk te houden, zoals regionale triage op afstand met inzet van beeldbellen. Dat blijkt een goede technologische oplossing voor individuele zorgorganisaties die de 24 uurs-bereikbaarheid niet meer rondkrijgen en gebruik willen maken van elkaars capaciteit en deskundigheid. Triage op afstand rondom Zwolle breidt zich verder uit

Contact met het transitieteam?

• Ben je bezig met de transitie in jouw organisatie en loop je tegen regels of andere belemmeringen aan die in de weg zitten om stappen te zetten op een kanslijn? Laat het ons weten!
• Heb je een bijeenkomst in de regio waarin de transitie of de kanslijnen op de agenda staan? Dan kun je ons benaderen voor het verzorgen van een toelichting of workshop die past bij het thema.

En ook voor andere vragen en opmerkingen, mail ons: transitiegz@significant.nl.